حتما دیده اید کسانی را که زمانی که می خواهند در یک گروه بزرگ صحبت کنند یا یک گروه بزرگ را مورد خطاب خود قرار دهند، بعد از این پا و آن پا کردن بسیار و آب خوردن های مکرر، بالاخره به سختی شروع به صحبت کردن می کنند و در ادامه وسط حرف های خود تپق های فراوانی می زنند، صدایشان شروع به لرزیدن می کند و با حداقل ارتباط چشمی به سخنرانی خود ادامه می دهند. در این حین شما نیز به عنوان مخاطب، برایش احساس نگرانی می کنید که نتواند سخنرانی خود را تا انتها ادامه دهد. در آن شرایط تقریبا کسی به محتوا ارائه شده توسط سخنران توجه نمی کند و همگی بیشتر به استرس سخنران می نگرند و آرزو می کنند ای کاش زودتر این سخنرانی تمام شود. استرس صحبت در جمع مشکل بسیاری از ماست و غلبه بر آن برایمان مانند فتح بلندترین قله جهان است.
مسائل مختلفی وجود دارد که باعث می شود، افراد هنگام سخنرانی استرس بگیرند و نتوانند آن را کنترل کنند؛ این می تواند منشا جسمی، ذهنی و بیرونی داشته باشد.
شخصی را در نظر بگیرید که اکثر اوقات دچار خون ریزی از بینی می شود و باید خود را برای یک سخنرانی در آمفی تاتر آماده کند. درواقع این عامل جسمانی می تواند نگرانی او را تشدید کند؛ اینکه نکند وسط سخنرانی باز از بینی ام خون بیاید و من نتوانم ادامه مباحث خود را مطرح کنم؟! در نتیجه فشار روانی زیادی را تجربه می کند و استرس می گیرد و ممکن است سخنرانی خود را خراب کند.
ذهن به طور مرتب افکاری را تولید می کند. آیرون بک اعتقاد دارد ذهن هر فردی، انواعی از افکار خود آیند و افکار خودکار تولید می کند که اکثر این افکار بار معنایی منفی دارند، مدام شخص را مورد سرزنش قرار می دهند و توانایی های او را به چالش کشیده و سعی می کنند او را ناتوان کنند.
این افکار خود آیند بسته به منفی یا مثبت بودن، می تواند دفعات بعدی را هم پوشش داده و خود آگاه از جنس همان افکار قبلی استفاده شود. افکار منفی، خود ناتوان ساز هستند و انرژی شخص را از او می گیرد و انگیزه او را کاهش می دهد. برای مثال، چنانچه فرد یک بار تجربه ارائه یک سخنرانی ناموفق را داشته باشد، ذهن او این موقعیت را به دیگر موقعیت ها تعمیم می دهد و فرد دچار استرس صحبت در جمع خواهد شد.
گاهی سخنران حین صحبت های خود متوجه می شود مخاطبینش توجهی به او ندارند، حواسشان به مطالب ارائه شده از طرف او نیست و در قسمت اعظمی از سالن همهمه و سر و صدا است؛ حال اگر این سخنران فردی مضطرب هم باشد، دست و پای خود را گم می کند، کنترل مجلس را از دست می دهد و استرس زیادی به او وارد می شود.
به طور کلی، استرس صحبت در جمع می تواند زیر مجموعه ای از اختلالات اضطراب اجتماعی باشد. اتفاقی که در شخص مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی می افتد این است که شخص، اضطراب یا ترس چشم گیری نسبت به قضاوت دیگران دارد.
از این رو، سخنرانی در جمع که فعالیتی اجتماعی به حساب می آید، باعث افزایش ترس در فرد شده که در بیشتر موارد ترس آنها از مورد قضاوت قرار گرفتن سر چشمه می گیرد.
ترس از مورد تمسخر واقع شدن در محیط های اجتماعی از دیگر دلایل استرس صحبت در جمع است که موجب پرهیز از موقعیت های مشابه می شود.
در جمع صحبت کردن همیشه سخت است و باید قبول کرد بعضی افراد ذاتا سخنران خوبی هستند و بعضی افراد این مهارت را ندارند. مهم ترین راهی که باعث کاهش یا عدم استرس در سخنرانی می شود این است که شما به عنوان سخنران، خود واقعی تان باشید. خودتان را همانطور که هستید بپذیرید و اجازه دهید دیگران با خود واقعی شما ارتباط برقرار کنند. اگر خودتان را به عنوان یک شخص تمایز یافته قبول کنید، بدون شک مخاطبان نیز شما را همانطور که هستید می پذیرند. تلاش برای کپی برداری از نحوه رفتار، صحبت ها و نوع ارائه مطلب باعث افت کیفیت سخنرانی و افزایش اضطراب شما می شود.
صحبت های خود را قوی و با اعتماد به نفس آغاز کنید. حرف زدن با صدای آهسته شرایط را برای شما سخت می کند. در همان شروع سخنرانی با صدای بلند و رسا حرف بزنید تا اعتماد به نفستان نیز افزایش یابد.
افکار خود را در یک طرح کلی پیاده سازی کنید و برای آن یک مرکز اصلی در نظر گرفته و ما بقی مباحث خود را حول همان محور اصلی چیدمان کنید. سپس با نظم از پیش تعیین شده به سخنرانی خود بپردازید.
بسیاری از افرادی که حین سخنرانی خود دچار استرس می شوند، به خاطر این است که مطالب خود را صرفا خیلی خشک حفظ کرده اند و در بیان آنها هیچ خلاقیتی به کار نبرده اند. برای آنکه از همان ابتدا سخنرانی شما طراوت داشته باشد و به درمان استرس منتج شود، مطلب را با بیان یک خاطره یا داستان جذاب آغاز کنید.
سخنرانی خود را ده تا بیست بار تمرین کنید و مطالب را به چند قسمت عمده تقسیم کرده و هر بار به تمرین یک قسمت از آن بپردازید.
با مخاطبین خود ارتباط چشمی برقرار کنید و اجازه دهید انرژی بین شما و مخاطبان در سخنرانی تبادل شود و با سر تکان دادن ها انگیزه بیشتری برای حرف زدن پیدا کنید.
نحوه درست تنفس کردن و نفس گیری را یاد بگیرید، در بسیاری از موارد استرس صحبت در جمع به خاطر این است که شخص سخنران نفس خود را به خوبی تقسیم نمی کند و با کم آوردن نفس، صدایش شروع به لرزش می کند. این خود استرس سخنران را بیشتر می کند که در ادامه در چرخه ای معیوب باز هم باعث کم آمدن نفس و بدتر شدن شرایط می شود.
اضطرابتان را درمان کنید. همانطور که گفته شد، استرس صحبت در جمع می تواند به دلیل ابتلا به اختلالات اضطرابی باشد. با مراجعه به روانشناس می توانید از سطح اضطراب خود باخبر شوید. روانشناس می تواند با تکنیک های روان درمانی و ذهن آگاهی به شما در غلبه بر استرس کمک کند. ما در این مسیر تلاش می کنیم در کنار شما باشیم.
